Όταν ένα δραματικό γεγονός
αλλάξει τις συνθήκες ζωής ή όταν το σώμα βρεθεί
σε συνθήκες αυξημένων αθλητικών, πνευματικών εργασιακών ή οικογενειακών
απαιτήσεων, βιολογικά αντανακλαστικά, που επιχειρούν να αυξήσουν την ικανότητα
προσαρμογής του σώματος, κινητοποιούνται. Η συγκίνηση, το άγχος και η καταπόνηση προκαλούν αυξημένη λειτουργία
επινεφριδίων, αυξημένη έκκριση ορμονών του stress (π.χ. γλυκοκορτικοειδή
κατεχολαμίνες), αύξηση της αρτηριακής πίεσης, αύξηση της καρδιακής παροχής,
αυξημένα επίπεδα ελεύθερων ριζών, μειωμένα επίπεδα ενδορφινών, έκλυση ταχυκαρδίας. Το σύνολο των βιολογικών
αυτών προσαρμογών είναι υπεύθυνο για το «άδειασμα» των ενεργειακών αποθηκών του
σώματος και την εμφάνιση του φυσιολογικού φαινομένου της κόπωσης. Λόγω του
κεντρικού ρόλου που κατέχουν τα επινεφρίδια κατά την κινητοποίηση των
βιολογικών προσαρμογών του σώματος, συχνά χρησιμοποιείται λανθασμένα ο όρος
κόπωση των επινεφριδίων για να περιγράψει το άδειασμα των ενεργειακών αποθηκών
του σώματος μετά από συνθήκες πίεσης.
Όταν ο
οργανισμός λειτουργεί άριστα η ανάκτηση της ενεργειακής εφεδρείας του σώματος
γίνεται χωρίς πρόβλημα, μετά την ολοκλήρωση της προσαρμογής στη νέα κατάσταση ή
τον τερματισμό της υπερπροσπάθειας που εκλήθη να καταβάλλει. Η έντονη κόπωση είναι συνήθης μετά από
αθλητικούς αγώνες, εξεταστικές περιόδους, ιώσεις, κατά την διάρκεια των αλλαγών
που συνοδεύουν το διαζύγιο, την αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος, την αλλαγή
κατοικίας. Ακόμη όμως και σε ηπιότερες καταστάσεις όπως είναι κατά την
προσαρμογή στην αλλαγή των εποχών (άνοιξη καλοκαίρι φθινόπωρο χειμώνας), οπότε
ο οργανισμός πρέπει να προσαρμοστεί στις γενικότερες αλλαγές των καιρικών
συνθηκών μπορεί να εμφανιστεί κόπωση. Σε όλες τις προαναφερόμενες ωστόσο
περιπτώσεις, η κόπωση είναι παροδική και αναστρέψιμη με απλά μέτρα, όπως είναι
η ξεκούραση, ο επαρκής ύπνος, η απόσυρση διατροφικών καταχρήσεων.
Το σύνδρομο ψυχοσωματικής κόπωσης
είναι διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τεράστια σωματική και ψυχική εξάντληση. Οι
πάσχοντες δεν αισθάνονται ανακούφιση μετά από ανάπαυση, αντίθετα η κόπωση τους
συνεχίζει να επιδεινώνεται. Σιγά-σιγά, αυτά τα συμπτώματα της χρόνιας κόπωσης
μπορεί να γίνουν εξουθενωτικά, εμποδίζοντας τον ασθενή από μια φυσιολογική ζωή.
Στις περιπτώσεις αυτές η προσφυγή σε ειδική ιατρική βοήθεια είναι
μονόδρομος. Κατά την ιατρική εξέταση και
αξιολόγηση διερευνώνται παθολογικά νοσήματα και καταστάσεις που ευθύνονται για
τη μη αναστρέψιμη ψυχοσωματική κόπωση (π.χ. χρόνιες φλεγμονές, ψυχιατρικά σύνδρομα,
ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων, αλλοιώσεις του ανοσοποιητικού συστήματος).
Στη συνέχεια ανάλογα με το αίτιο χορηγείται εξατομικευμένη θεραπεία και ειδικά
φάρμακα. Εσείς που πάσχετε από ψυχοσωματική κόπωση πρέπει να εφαρμόζετε με
σχολαστικότητα τις εξατομικευμένες ιατρικές οδηγίες που έχουν απόλυτη ένδειξη
στην περίπτωσή σας με βάση τα ευρήματα από την βέλτιστη ειδική παθολογική σας
εξέταση για να αποκατασταθεί η ενεργειακή εφεδρεία του οργανισμού σας. Ποια
γενικά μέτρα πρέπει να τηρείτε συμπληρωματικά:
•
Το ηλιακό φως κατά την ημέρα και η φυσική
συσκότιση κατά τη νύχτα, συγχρονίζουν και βελτιστοποιούν τους μηχανισμούς
προσαρμογής του σώματος. Υιοθετήστε ένα σταθερό ωράριο ύπνου που να ακολουθεί
κατά το δυνατόν τις ώρες της φυσικής συσκότισης και ηλιοφάνειας, περπατήστε το
πρωί υπό το φως του ήλιου, τοποθετήστε το γραφείο σας κοντά σε παράθυρο,
χαμηλώστε τα φώτα μετά το σούρουπο.
•
Ο επαρκής
ύπνος είναι απαραίτητος. Υιοθετήστε σταθερό ωράριο ύπνου και προσπαθήστε το
υπνοδωμάτιό σας να είναι ευάερο χωρίς θορύβους. Απομακρύνετε τις ηλεκτρονικές
συσκευές από το υπνοδωμάτιο. Να αποφεύγετε τα πλούσια γεύματα πριν τον ύπνο,
που προκαλούν διαταραχές πέψης και δυσκολία στην επέλευση του ύπνου.
•
Εάν είστε υγιής, η διατροφή σας πρέπει να περιλαμβάνει καθημερινώς φρούτα, λαχανικά,
σύνθετους υδατάνθρακες (π.χ. όσπρια, μαύρο ψωμί, δημητριακά ολικής άλεσης),
φρέσκο extra παρθένο ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς, γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής
περιεκτικότητας σε λιπαρά. Η μεσογειακή διατροφή είναι το συνιστώμενο
διατροφικό μοντέλο. Καλό είναι να αποφεύγεται η κατάχρηση κρέατος, λιπαρών
ιδιαίτερα κορεσμένων, γλυκαντικών ουσιών και τυποποιημένων προϊόντων (κενές
θερμίδες). Να αποφεύγετε το κάπνισμα την κατάχρηση αλκοόλ, καφέ με
καφεΐνη, ποτών τύπου cola.Το ψάρι εφοδιάζει το σώμα με υψηλής ποιότητας
πρωτεΐνη, ω3 λιπαρά, πολύτιμα άλατα και βιταμίνες και πρέπει να είναι συστατικό
μιας σωστής ισορροπημένης διατροφής σε εβδομαδιαία βάση. Δώστε στον οργανισμό
πλούσιο και ενεργειακό πρωινό γεύμα μετά την αφύπνιση και μην παραλείπετε
γεύματα. Εάν πάσχετε από χρόνιο νόσημα πρέπει να ακολουθείτε τις γενικές
διατροφικές οδηγίες που συνάδουν με την πάθησή σας.
Δείτε στο slideshow http://www.medscape.com/features/slideshow/brain-food τρόφιμα
που συντελούν στη μεγιστοποίηση της ενεργειακής εφεδρείας των εγκεφαλικών σας κυττάρων.
Δρ.
Αναστασία Μοσχοβάκη
Ιατρός
Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου
10, Κηφισιά
24ωρη
γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά:2106252770
E mail:
amoschovaki@yahoo.gr
